Kontak Lens Çeşitleri
Kontak lens deyince bir çok kişinin aklına hemen numaralı lensler veya renkli lensler gelir. Ancak günümüzde kontak lenslerin çeşitliliği bununla sınırlı değildir. Materyaline, kullanım amacına, kullanım sıklığına ve buna benzer daha bir çok başka değişkene göre sınıflandırılan bir çeşitliliğe sahiptir.
Bu çeşitlilik kontak lens kullanıcılarına geniş bir tercih olanağı sağlamaktadır. Bu tercihler göz hekiminin muayenesi sonucunda kullanıcının göz yapısı, ihtiyaçları ve kullanım alışkanlıkları dikkate alınarak önerilir. Tercih edilen kontak lensin doğru kullanımı ve bakımı için optisyenlerden destek alınır.
Kullanıma Göre Kontak Lensler
Farklı ihtiyaçlara cevap vermek üzere üretilmiş kontak lensler bulunmaktadır. Kontak lensler en temel anlamda sert ve yumuşak lensler olarak ikiye ayrılmıştır. Üretimi ve kullanım kolaylığı nedeniyle yumuşak lenslerin pazara sunulmasıyla birlikte kontak lens kullanıcı sayısı artmıştır. Yumuşak lenslerin yapısının büyük çoğunluğu sudur ve sıvı solüsyonlar içerisinde saklanmalıdır. Numaralı şeffaf lensler, renkli lensler, afak lensler, multifokal lensler, torik lensler, kromatik lensler, prostetik lensler ve kimi terapötik lensler bu grupta yer alır.
Bugün dünyada kullanılan lenslerin %98'inden fazlası yumuşak (soft) lens, %2'ye yakın bir kısmı da sert (rigid) lenstir. Sert lensler gaz geçirgen özelliklerinden ötürü RGP (Rigid Gas Permeable) veya GP (Gas Permeable) olarak da anılır. Keratakonus lensler GP-K (Gas Permeable-Keratokonus) ismi altında sert lens grubunda yer alır. Bir de hibrit lensler vardır ki, özel yapım oldukları için dünyada kullanımı oransal olarak kullanımı sayı beyan etmeyecek ölçüde, çok azdır.
Şeffaf Lensler
Kullanıma göre en yüksek hacme sahip olan lensler şeffaf yumuşak lenslerdir. Şeffaf (transparent, clear) lenslerin içindeki en geniş kullanım alanı olanlar, miyopi ve hipermetropi göz kırma kusurları için kullanılan ve numaralı (power lens) tabir edilen siferik (spherical) lenslerdir. Astigmatizmayı düzelten şeffaf lens grubuna ise torik (toric) lensler denir. Presbiyopi için kullanılan lensler ise üretim ve yapısal özelliklerine dayalı olarak multifokal (multifocal) ve afokal (afokal) lensler olarak adlandırılırlar.
Renkli Lensler
Renkli lenslerde tümüyle estetik amaçlı numarasız (plano) lensler olduğu gibi, göz kırma kusuru olup renkli lens kullanmak isteyenler için renkli numaralı sferik veya renkli torik lensler de bulunmaktadır. Renkli lensler yumuşak lens olarak üretilirler. Ayrıca çeşitli tiplemeler yaratmak ve kedi gözü, canavar gözü gibi özel göz görüntüleri için kullanılan çılgın lensler de kozmetik amaçlı kullanılan renkli lens grubu içinde yer alır.
Keratokonus Lensler
Göz kırma kusuru dışında, başka göz sağlığı sorunlarında da kullanılan lensler bulunmaktadır. Örneğin gözün bombesindeki bir anomali olan keratokonus göz probleminde keratokonus lensler kullanılır. Bu lensler sert lens, skleral lens ya da hibrit lens şeklinde üretilirler.
Kromatik Lensler
Renk körlüğü nedeniyle çeşitli renkleri birbirinden ayırt edemeyen kişilerin kullandığı lenslere kromatik lens denir. Bu lenslerde göz kırma kusuru giderilmez, sadece kullanıcının renkleri ayırt etmesini sağlar. Kromatik lensler kromojen lensler olarak da anılabilir.
Prostetik Lensler
İki gözü birbirinden farklı renkte (heterokromiya iridis) olan kişilerin ya da gözbebeği anomalisine sahip olanların kullandığı lenslere prostetik lens adı verilir. Burada lensin kullanımındaki amaç iki gözü birbiriyle benzer hale getirmektir.
Afak Lensler
Afaki, hastanın kendi lensinin yokluğudur. Bu sorunu yaşayan kişilerin durumuna göre, sorunun çözümünde gözlük, kontak lens ya da cerrahi müdahaleye başvurulabilir. Bir çok hastada monooküler afakinin kontak lensle düzeltilmesi başarılıdır.
Pediatrik Lensler
Bebeklerde ve okul öncesi çağdaki çocuklarda kontak lensler, gözlüklerin yetersiz kaldığı ya da başka yöntemlerle görsel kazanımın elde edilemeyeceği durumlarda kullanılır. Refraktif endikasyon pediatrik kontak lens kullanımında en geniş grubu oluşturur. Gerek doğumsal katarakta gerekse travmatik katarakta bağlı gelişen tek taraflı veya iki taraflı afakinin düzeltilmesinde kontak lensler yaygın olarak kullanılır.
Terapötik Lensler
Bandaj lensler olarak da isimlendirilen terapötik lensler kornea hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır. Ağrının azaltılmasında, korneanın hidrasyonunun korunması ve ödeminin azaltılmasında, epitelyal iyileşmenin hızlandırılmasında, korneanın kapak bozukluklarından korneanın mekanik olarak korunmasında ve kimi zaman da küçük kornea perforasyonlarının tedavisinde ve kornea yüzey düzensizliklerinde kullanılırlar.
Kullanma Süresine Göre Yumuşak Kontak Lensler
Yumuşak kontak lenslerde materyaline, yapısına ve üretim şekline göre farklı kullanım süreleri belirlenmiştir. Bu kapsamda yıllık, 6 aylık, 3 aylık, aylık, 2 haftalık, haftalık ya da günlük kullan-at tarzında kontak lensler satılmaktadır. Bu süreler kontak lensin gözde en konforlu ve sorun yaratmayacak maksimum kullanım süreleri olarak belirlenmiştir. Ancak bu süreler ne olursa olsun lenslerin gözde kalma süreleri kısa tutulmalıdır. Markasına ve cinsine bakmaksızın, bütün kontak lenslerin sabah takılıp, akşam çıkarılması gerekir. Bazı lensler uyurken de takılabileceğine dair bir bilgi ile pazarlansa da, bu bilgiye dayanarak durumu uyurken lens takma alışkanlığına dönüştürmemek gerekir. Çünkü kontak lensler gün boyu kornea üzerinde göz kapaklarının açılıp kapanması ile oluşan gözyaşı ile nemlenirler. Ancak göz yaşı üretimi uykuda tıpkı kalp atımı, soluk alma gibi azalmaktadır ve bu da uyku esnasında lenslerin korneaya temasında gereken kayganlığın kaybolması demektir.
Kontak lens alırken son kullanım tarihine de bakılmalıdır.
Günlük kullan-at formu dışındaki tüm lenslerin bakımının doğru şekilde yapılıp saklanması gerekir.